Yayın Kapsama Alanı Nasıl Genişletilir? Verici gücü? Anten Sayısı? Kule yüksekliği?

Radyocular genellikle, yıllar önce ilk kurana bakarak kurdukları verici ve anten sistemleriyle yayın yapıyorlar. Ya ilk kuran doğru değildiyse!

Yayın kapsama alanı simülasyon programları bu işin en ideal nasıl yapılacağını anlamak için geliştirilmişlerdir. Anten üreticileri komple anten sistemi teklifi verirken bu programlardan yararlanırlar ve yayın paternini teklifleriyle birlikte iletirler. Fakat her zaman evdeki hesap çarşıya uymaz. Antenler kulede önceden belirlenen yere konulamayabilir. Anten sayısının değişmesi gerekebilir. Kule istenen yükseklikte yapılamayabilir. Verici gücü düştüğünde veya anten sayısı değiştiğinde yayın nerelere gider? Acaba kuleyi farklı bir lokasyona mı taşısak? Bu tür sorulara cevap bulmak için elinizin altında kendi deneyimleyeceğiniz bir Kapsama Alanı Simülatörü olması karar vermenizi çok kolaylaştırır. İşte bu ihtiyaca çözüm için ONAIR MEDYA’nın geliştirdiği Kapsama Alanı Simülatörü kullanılmaktadır.

Radyolarda genellikle dipol anten kullanılmaktadır. Üreticinin imalat kalitesinde bir problem yoksa dipol antenlerin paterni hemen hemen aynıdır. Anten grupları da frekansa bağlı belli bir mesafe ile alt alta kurulduklarında ve antenleri bölücüye bağlayan kabloların eşit uzunlukta olması halinde broşürde verilen patern elde edilir. Peki yayın nerelere gider, antenleri satın almadan veya kurmadan nasıl anlayacağız?

ONAIR’ın size ÜCRETSİZ olarak sağladığı Kapsama Alanı Simülatörü’nü mutlaka kullanmalısınız.

Önce elinizde ne var belirleyin. Verici varsa gücünü simülatöre yazın. Antenlerin kulede yerini değiştirerek daha iyi bir kapsama alanı oluşturabilir misiniz deneyerek görün. Baktınız olmuyor, anten sayısını değiştirerek bu işi halledebilir misiniz deneyerek görün. Baktınız olmuyor, verici gücünü arttırarak bu işi halledebilir misiniz deneyerek görün. Baktınız yine olmuyor, başka bir lokasyondan yayın yaparak işi halledebilir misiniz deneyerek görün. Yine olmadıysa bu iş tek verici ile olmuyor demektir. Bu çalışma en fazla birkaç saatinizi alır, ama sonunda artık ne yapacağını bilen bir kişi olursunuz.

ONAIR, 29 yıldır İstanbul’da verici ve anten sistemi üretmektedir. Arge çalışmaları Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Yalnızca bir verici, anten üreticisi değil, yayın sistemlerinden en iyi performansın nasıl alınacağı konusunda uzun yıllar çalışmalar yapmış ve Kapsama Alanı Simülatörünü geliştirmiştir.  

Hemen kullanmaya başla: https://osc.onair.com.tr/clients/login 

Kapsama alanına etki eden anten gruplarının montajının da düzgün yapılması gerekmektedir. Montaj teknisyeni aşağıdaki bilgilere sahip olmalıdır:

• Antenlerin monte edileceği 2 parmak boru, yere dik olarak ve kuleden en az 15 cm uzakta kuleye monte edilmelidir.
• Antenler, en üstten başlayarak, aşağı doğru aynı hizada, aralarında aşağıdaki hesaba uygun olarak mesafe bırakarak rüzgarda sallanmayacak şekilde monte edilmelidir.
• Splitter, kuleye sıkıca monte edilmelidir.
• Ara kablolar (interbay cable), kule ve boruya sallanmayacak şekilde monte edilmelidir. Ara kablolar eşit uzunlukta olmalı ve konnektörlerin kabloya montajı sonrası su izolasyonu eriyen bantla yapılmalıdır. ONAIR’ın ara kablolarında konnektörler plastik enjenksiyon yapılmakta ve hem su izolasyonu hem de mekanik olarak daha dirençli bir bağlantı sağlanmaktadır. Ara kablolar splitter ve antenlere bağlandıktan sonra da eriyen bant ile su izolasyonu sağlanmalıdır.

FM Antenler Arası Mesafe Tahmini

Antenler arasındaki önerilen mesafe aşağıdaki şekilde hesaplanabilir (tüm anten tipleri için geçerlidir):

Dalga boyu (metre):  300 / Frekans(MHz)       

Önerilen antenler arası mesafe:  0.85 x Dalga Boyu(metre)

Örnekler

• 88 MHz için Dalga Boyu=300/88= 2.9 metre
• 98 MHz için Dalga Boyu=300/98= 2.6 metre
• 108 MHz için Dalga Boyu=300/108= 2.36 metre

Orta bant (yaklaşık 98 MHz) için önerilen ortalama mesafe: yaklaşık 2.6 metredir.

Ek Notlar / Pratik Uyarılar

Direğin genişliği, montaj aparatları veya çevredeki yapılar radyasyon paternini bozabilir. Bu nedenle montaj ekipmanları mümkün olduğunca küçük ve simetrik olmalıdır.

Hassas dikey eğim (tilt) veya null-fill ayarı gerekiyorsa, fazlı dizi anten sistemi ve/veya ayarlanabilir güç bölücü (power splitter) kullanılmalıdır. Böylece patern hem mekanik hem de elektriksel olarak optimize edilebilir.

Kurulum sonrasında SWR ve yayın paterni sahada kontrol edilmeli; gerekirse fazlama ve güç dağılımı yeniden ayarlanmalıdır. 

Null-Fill ve Fazlama

Null-fill, genellikle dağlar üzerine veya yüksek kulelere monte edilen FM anten sistemlerinde, yayın sinyalinin çok uzağa “aşırı gitmesini” (yakın kapsama alanını aşmasını) önlemek için kullanılır.

Antenler arasındaki fazlama (phasing) işlemi, ana ışın (main lobe) yönündeki gücü azaltarak dikey düzlemde yayın desenini aşağı doğru elektriksel olarak eğmek için kullanılır. Bunun için her bir antenlerin fazları ara kablo boylarıyla ayarlanır. Splitter ile her bir antene verilen gücün oranını değiştirmek de radyasyon desenini etkiler. Çoğu durumda, null-fill ve fazlama yöntemleri birlikte kullanılarak kapsama alanı şekillendirilir.

Anten paterninde bu çalışmalar gerekiyorsa konunun uzmanı mühendislerce kapsamlı bir çalışma yapılması gerekir.

Son Not: Anten seçimi de önemlidir. Güçsüz bir kuleye veya direğe, paslanmaz çelik, demir gibi ağır mazemelerle üretilen antenleri bağlamak en hatalı işlerden biridir. Maalesef radyocuların birçoğu da bu tür direklerden yayın yapıyorlar ve bilinçsiz anten seçimi nedeniyle sürekli sorun yaşıyorlar. Bu tür direklerde alüminyum anten kullanmak gerekir. Alüminyum hafif olduğu için hem montajı kolaydır hem de zayıf kulelere ekstra yük getirmez. Hava şartlarının çok kötü olduğu, kar yükü ve rüzgarın sert estiği yüksek kulelerde ise zaten kuleler sağlam yapılır. Bu yerlerde paslanmaz çelik veya sıcak galvaniz daldırma yöntemiyle kaplanmış demir antenler kullanılmalıdır.